Chúng ta thường nghĩ rằng sự bình an là một trạng thái xa vời, một điều gì đó phải tìm kiếm ở bên ngoài. Nhưng thực ra, an nhiên không phải là một đích đến, mà là cách chúng ta sống trong từng khoảnh khắc. Chìa khóa để đạt được sự an nhiên không nằm ở việc loại bỏ hoàn toàn khó khăn hay tạo ra một cuộc sống không có biến động, mà là sống trọn vẹn với hiện tại, không bị cuốn vào quá khứ hay tương lai.
Chúng ta thường đánh mất chính mình trong hai hướng:
Chìm đắm trong quá khứ, nuối tiếc những điều đã qua, những sai lầm, những ký ức đẹp hoặc đau buồn.
Lo lắng về tương lai, không ngừng suy nghĩ về những điều chưa đến, những mục tiêu chưa đạt được, những rủi ro có thể xảy ra.
Vì bị mắc kẹt trong hai dòng suy nghĩ này, ta hiếm khi có mặt trọn vẹn trong khoảnh khắc hiện tại, nơi duy nhất mà cuộc sống thực sự diễn ra.
Bạn đã từng trải qua điều này chưa?
Đang uống một tách trà, nhưng tâm trí lại nghĩ về công việc chưa hoàn thành.
Đang đi bộ trên đường, nhưng lại lo lắng về một cuộc họp sắp tới.
Đang ăn cơm cùng gia đình, nhưng tâm trí lại trôi về những ký ức buồn.
Những điều này khiến ta sống mà không thực sự sống, chỉ tồn tại nhưng không cảm nhận trọn vẹn.
Khi ta có thể hoàn toàn hiện diện trong giây phút này, ta chạm vào sự an nhiên một cách tự nhiên. Không phải vì mọi vấn đề biến mất, mà vì ta không còn bị cuốn theo những vọng tưởng do tâm trí tạo ra.
Hiện diện trọn vẹn nghĩa là gì?
Khi ăn, chỉ đơn giản là ăn, không suy nghĩ lan man.
Khi đi bộ, chỉ bước từng bước, cảm nhận mặt đất dưới chân.
Khi nghe một bản nhạc, thật sự lắng nghe từng giai điệu mà không để tâm trí lang thang.
Đây chính là bản chất của Thiền trong đời sống – không phải một điều cao siêu, mà là một cách sống, một sự tỉnh thức trong từng hành động đơn giản nhất.
a) Học cách nhận biết suy nghĩ của mình
Tâm trí con người giống như một dòng sông không ngừng chảy. Nếu không tỉnh thức, ta dễ bị cuốn theo những suy nghĩ bất tận. Nhưng nếu ta học cách quan sát, ta sẽ nhận ra rằng:
Mình không phải là những suy nghĩ đó.
Suy nghĩ chỉ là một hiện tượng tâm lý đến rồi đi.
Hãy thử dành vài phút mỗi ngày để quan sát suy nghĩ. Khi thấy tâm trí lang thang, chỉ cần nhẹ nhàng đưa nó về hiện tại, không trách móc hay ép buộc.
b) Hít thở có ý thức
Hơi thở là cây cầu kết nối ta với hiện tại. Khi ta để tâm vào hơi thở, ta ngay lập tức trở về với chính mình.
Hãy thử một thực hành đơn giản:
Hít vào, cảm nhận luồng không khí đi vào mũi, xuống phổi.
Thở ra, cảm nhận sự nhẹ nhàng, thư giãn trong từng hơi thở.
Làm điều này vài phút mỗi ngày, ta sẽ thấy tâm trí trở nên tĩnh lặng hơn.
c) Chấp nhận những gì đang có mặt
Một trong những lý do khiến ta không thể sống với hiện tại là ta luôn muốn thay đổi nó. Nếu là một khoảnh khắc đẹp, ta sợ mất đi. Nếu là một khoảnh khắc khó chịu, ta muốn trốn tránh.
Nhưng bản chất của an nhiên là chấp nhận mọi thứ như nó đang là, không chống đối, không bám víu.
Hãy thử hỏi chính mình:
Lúc này đây, điều gì đang có mặt?
Mình có thể chấp nhận khoảnh khắc này mà không phán xét không?
Sự chấp nhận này không phải là buông xuôi, mà là một trí tuệ giúp ta không bị cuốn vào những xung đột nội tâm không cần thiết.
d) Làm mọi việc với sự trọn vẹn
Dù là những việc đơn giản nhất – ăn, uống, đi, đứng – hãy làm nó với sự chú tâm.
Thay vì ăn vội vàng, hãy thực sự thưởng thức từng miếng ăn.
Thay vì vừa đi vừa nhìn điện thoại, hãy cảm nhận từng bước chân.
Thay vì suy nghĩ quá nhiều khi nghe ai đó nói, hãy thực sự lắng nghe họ.
Mỗi khi ta sống trọn vẹn trong hành động của mình, tâm trí ta trở nên sáng suốt và bình an hơn.
Khi ta không còn bị quá khứ ràng buộc, không bị tương lai ám ảnh, ta sẽ thấy rằng mọi thứ vốn dĩ đã đủ đầy.
An nhiên không phải là một trạng thái đặc biệt, mà là bản chất tự nhiên của tâm khi không còn bị vọng tưởng chi phối.
Không cần đi tìm bình yên ở một nơi xa.
Không cần đợi đến khi mọi vấn đề biến mất mới hạnh phúc.
Bình yên luôn ở ngay đây, trong từng khoảnh khắc ta thực sự có mặt.
Nếu có một điều duy nhất bạn có thể làm để thay đổi cuộc sống của mình ngay lúc này, thì đó là: Hãy dừng lại một chút, hít thở, và thực sự sống với khoảnh khắc này.
Mọi thứ khác – quá khứ, tương lai, lo lắng, mong cầu – chỉ là ảo tưởng. Nhưng hiện tại thì có thật. Và nếu ta có thể sống trọn vẹn với hiện tại, thì ta đã tìm thấy sự an nhiên đích thực.